Nivkh morphosyntaxes

morphosyntactica modules:

1. radicales + suffixos
2. praefixos + radicales + suffixos

ante radicale possibile unice 1 praeffixos:

1. pro l substantive - indicatores de l possessione
2. pro l transitiva verbae - indicatores de l personalia, indefinita aut reciproca obiectae: й-ор- 'concurrere-incontrare (aliquem)' - в-ор- 'concurrere-incontrare (reciproce-mutue = vicem-inque)', н'-ихм- 'al me donare'

usualia ordinis de l suffixo е:

1. pro l substantive: radicales - numeros/comitativos - casus.
2. pro l verbae: radicales - radicales - transitivitates - negationes - tempores/aspectos/descriptivos - causativos - modalitates - evidentias - modos - numeros

possibile includere multa indicatores de l aspecte aut mode. (e.g. formas de l verbae col 8 morphemae):
й-уски-иву-гу-ины-тыγм-д-γун
(obiectos)-pacare-imperfectos-causativos-intentiones-evidentias-indicativas-plurales
'(praesente) evidente aliquos-(plure) intendere demandare, ut (aliquos) (aliqua monetam) pacare (pro l aliqua labore)'

syntaxes

• vocabularia ordinis de l sententiae: subiectos - obiectos - praedicatos.
• modificatores praecedere modificatam
• subiectum frequente omittere

• finita verbalia formas congruere (facultative) indicative col numere de l subiecte: Н'ин чо ниғартот вид-γун 'nos piscem devorare et (perfecte) evadere' (litterale: 'nos piscem manducare-poste abire-plure')
• imperativa, aliqua indicativa (unice -ра/-та (Амур), -ра/-та/-на (O東-Сахалин) homogenea coordinativa suffixos) et aliqua transgressiva-gerundiva verbalia formas congruere col personae et numere de l subiecte (~ 2.3.5, 2.3.6 et 2.5.4 Груздева 1997 )
• participios congruere col numere de l (modificata ab el ille) substantive (reduplicatione): Туин т'осқ-зосқ му-γу hумд'[-γу] 'ista loce multa (cor)rupta naves essere', Иф нок-нок питγы-гу дуγруγр̌ эвд' 'illos-singulare multa tenuia libros eligere (et) prehendere (perfecte)'

• rectiones iungere verbam et substantivum appropriata obliqua casu e,
• adiunctiones - verbalia formam col adverbiale.

particulas

• praepositionalia particulas usuale initiare sententiam: hэна (Амур), hала (O東-Сахалин) "eia-age(dum')!" indicare incitamentum
• postpositionalia particulas seguire vocabulum: interrogativa -ңа, -ла/-л, -ата/-ат, indefinita -лу, -лақ, indicativa -ат, restrictiva парк/пырк 'unice', corroborativa -т'и/-ри/-д'и, particulas -та/-ра/-да, iungere a l praedicate dialoge

coniunctionem formare transgressiva-gerundiva suffixos ab el radicale de l auxiliaria verbas: hоғо- 'ista mode agere' > hоғо-т, hоғо-р 'illa-tempore, illa-causae', hоғо-ңан 'illa-tempore', hоғо-рот, hоғо-рор 'posteriore, post-el iste' etc. (simile l Coreana 그렇다 > 그래서, 그러므로 etc ‎)
talia coniunctiones indicare semantica relationem de l dua sententiae et situare usuale initu e secunda sententiae: Н'и ңыт'х қод'ра киускир вийикид'ра. hоғат ни муγир вийинд'ра 'mea pedes dolere, pede ambulante me-impossibile-ire. illa-causae me nave intendere-viare'.

poly-praedicativa sententiae varia verbam col varia possibilia semantica relatione iungere varia transgressiva-gerundiva indicatores, simile l Ural, Altai, Iaponica et Coreana linguae.

verbalia suffixos -ра/-та (Амур), -ра/-та/-на (O東-Сахалин) indicare coordinativa relationem interne l una independenta phrase aut uniente-conectente varia immediate sequentia phrasem. una ex el talia verbalia formae possibile finire sua-propria phrasem: Н'и ыр̌к пил-та вэсқар-та п‛ытык ңали-та 'me iam e granda [,] fortia [et] mea-patre similia (virum essere)'.
aliqua conditione post el talia verbae possibile quoque sequire auxiliaria verbas hа- 'ista mode facere': Нымк пот'ур-ра ур-ра hа-Ø-д 'mea-matres bella [et] bona'.

electionem de l verbalia suffixos col componente р aut т (aut -н) affectare varia morphophonologica factores.

finita verbalia suffixos -д'/-т' (Амур), -д/-нд/-нт (O東-Сахалин), -т (N北-Сахалин) indicare ultima (independentia) praedicatum de l subordinata sententiae, set una aut multa dependentia praedicatum indicare specifica transgressiva-gerundiva suffixos.

existere maiore l 25 transgressiva-gerundiva verbalia forma i.a.:

1. temporalia:
   • -датар/-датат, дурңур/-дурңут, -гэ, -т‛āрух, -т‛āск, -кэ, -иво, -ңан (Амур), -дата, -т‛айғуск, -кро, -вуγэ, -вул, -иво, -ңа, -ырңух, -фкэ, -ирңара, -ба (O東-Сахалин) indicare simultanea-synchrona situationem: Ымк чо hақ-вул п‛аймңар̌кин р̌ор̌ кераид 'matres piscem dissecare-(et)-illa-tempore col-sua-propria-marite iuncte fabulare'
   • -ба, -гэ, -рор/-тот, -фкэ, -кэ, -ңан (Амур), -ба, -ғра, -рор̌/-тот/-нон, -фкэ, -вуγэ, -ңа (O東-Сахалин) indicare sequentiam: Ч-аскм-нон муиндра 'post e ut te (e)docere, me morire'
   • -ынкэ (Амур), -анкэ (O東-Сахалин) indicare anterioritatem Уткуōла п‛и ви-ны-ынкэ ңайқнонқ ңьңд' 'pueros ipse ante-(futura)-digressione-abitione catulum inquirere', Ум-иның-анкэ ургур̌ к‛ымлы-рор̌ ит-йа! 'ante-ut-se-irritare, (te) bene cogitare et dicere (pro l favore)!' (litterale: 'ante-ut-se-irritare (prol favore) bene poste-ut-(te)-cogitare dicere!')
2. causalia: -хрыры (Амур), -лах (O東-Сахалин): Н'и қ‛о-хрыры ыс'ң н'зад' 'pro l causae, ut me addormire, dominos me percutere' (litterale: me addormire, (et ista) causae dominos me-percutere) Ир̌н н'р̌ы-лах сик раңфт иң пағ му-та 'illa omnios sine l exceptione a l petrae se-transformare, causae ut illum (aliquos) videre' (litterale: 'illum-plure (aliquos)-videre, (et ista) causae omnios sinel exceptione al petrae se-transformare (praeterite)')
3. obiectiva-intentionalia: -фтоҳ, -гуин, -илыкр/-илыкрт (Амур), -фтоҳ (O東-Сахалин): Му ай-ины-фтоҳ чҳа н'-ихм-Ø-д '(illos) (al) me monetam (perfecte) donare, ut navem producere' (litterale: (intentione ut) navem producere monetam (al)-me-(illos)-donare (perfecte))
4. conditionalia: -ға/-ғай/-ҳай: П‛и йай-ғай н'аҳ идыгйа '(por el favore!) ipse sit-(te)-producere - (resultatum) me donare-(ut me)-videre' Пыр̌к му ай-ғай н'аҳ иды-г-йа! 'sit (te) ipse navem producere, praesentare me illum (pro l favore)!' (litterale: 'ipse navem sit-(te-perfecte)-producere, me donare-videre!')
5. concessiva -гирк/-кирк, -гин/-кин, -ғайнапы, -вур/-вут (Амур), -киск/-гиск, -ғайнапы, -вур/-вут (O東-Сахалин): Н'и п‛хироҳ wи-гиск клуд йахзуд 'me silvae-forestae quamquam-ambulare terrorem-timorem ne-cognoscere': П‛аҳ кутыхун сик р̌ылγ-ғайнапы қ‛ав-Ø-д 'fervida (aerem perfecte sentire) irrespective, ut omnia fenestram aperire' (litterale: 'fenestra aperturam omnia irrespective-ut-aperire (perfecte) - (tamen-at) fervida'
6. inevidenta-narrativa: -вур/-вут: Т‛улф hадата ычххун қ‛авла т‛олф hа-ин-вут иттγун 'hibernalia tempore multa senes fabulare, ut futura calida aestates' (litterale: 'hibernis continuare, senes-multe, calida aestatem futura(m), fabulare (praeterite)') Тыңанк т‛ылгур̌кунух милк малγо-вут ит-Ø-нд-γун 'traditiones fabulare, ut antique (existere) multa diabolos' (litterale: antique, tradition-e, (ut) diabolos (existere) multa-(, talia fabulam) fabulare)
7. descriptiva (qualitatem de l actione): -р/-т (Амур), -р̌/-т/-н (O東-Сахалин): Н'ытк тыф т‛хы фи-р̌ hуп-р̌ hыт-йо-ҳар-р̌ эҳңавд 'mea-patres supra-l cathedrae situata, sedente [et] pauce-se-stabilita ridere' (litterale: mea-patres cathedra-lia supra-e situatae, sedente [et] pauce-se-stabilitae (praeterite)-ridere)
   (talia suffixos possibile describere catenam de l logice sequentia actione): Н'ин муроҳ маγ-т hуп-т тақр̌тоҳ йосқодγун 'nos, in el nave descense [et] (perfecte) sedente, a l illa loce navigande transire', hаймңар̌ т‛ахкыр наҳкис плоңблоң-д'и-қавр-р̌ т‛ыр-Ø-д 'senes directe, ocule ne-palpebrante, (praeterite) observare'.

possibile quoque multa dependentia praedicatos: Муγв так-катн-г-рор̌ к‛эң кут'-ғайнапы так-Ø-нт 'post el extreme calida die, quoque post el occidente de l sole, calida (aerem perfecte sentire)' (litterale: 'dies postel-extreme-calida, soles irrespective-ut-occidere, calida (perfecte)').

O東-Сахалин dialecte existere aliqua similia analytica formas col auxiliaria verbae hа- 'ista mode facere': Н'и тору к‛ымлы hа-тот йуγд 'me pauce cogitare, posteriore intrare'.

• explicativa relationem inter el 2 sententiae indicare 2 finita formas: Н'и йайм-Ø-д парф н'аки п‛р̌ы-и-д 'me (perfecte) cognoscere-sapere [ut] sere-tarde (ante l nocte) mea-seniora-fratres venire-(future)'
• definitiva relationem indicare participios: Н'ин тун т‛олф ив-иның таф-тоҳ п‛рыдγун 'nos ista aestate (perfecte) venire a l dome, qualiae (praeterite) intendere vivere' (litterale: 'nos ista aestate intendere-vivere-(talia) al dome (perfecte) venire').

coordinationem inter el multa dependentia verbae in el subordinata sententiae indicare suffixos -ра/-та (Амур), -ра/-та/-на (O東-Сахалин) set finalia praedicatum inevitabile introducere transgressiva-gerundiva formas de l auxiliaria verbae hа- 'ista mode facere': Ытк ңа ңанγ-ра чо ңанγ-ра hа-вул п‛эγңл п‛р̌омск γэ-р̌а-д '(illa praeterita tempore, quae) patres captare bestiam et captare piscem, illos-singulare col se portare sua infantem' (litterale: patres bestiam captare-tempore piscem captiare-tempore (ista-mode)-faciente sua-infantem col se portare).

selectionem de l indicatore col componente -р aut -т aut -н determinare personas et numeros de l subiecte dependente l morphophonologica regulae.

Нивхгу диф - Nivkh linguas

origines

"НИВХСКИЙ ЯЗЫК" Е. Ю. Груздева, (Языки мира. Палеоазиатские языки. - М., 1997. - С. 139-154)
"Грамматика нивхского языка". Ч. 1-2. Панфилов В. З. М.-Л., 1962, 1965.
"Словарь нивхско-русский и русско-нивхский: около 4000 слов : посовие для учащихся начальной школы" Таксами Ч.М 1983
"Из исследований по нивхскому (гиляцкому) языку" Л. Я. Штернберг (ЯЗЫКИ АЗИИ И АФРИКИ. III. Москва, 1979.)